27.2.2021
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στην παρούσα επικοινωνία μας,δίνουμε μια συνοπτική εικόνα της βλάστησης (φυτά, δέντρα κλπ.) από τη σημαντικότατη Βιοποικιλότητα των Βαρδουσίων, και κατά συνέπεια και του χωριού μας Αθανάσιος Διάκος (πρώην Άνω Μουσουνίτσα).
Η πορείατουΑνθρώπου, ωςαναπόσπαστο κομμάτι της Φύσης, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ, δηλ. την τεράστια ποικιλία φυτών(ΧΛΩΡΙΔΑ) που φύονται σε μια περιοχή ΚΑΙ των ζώων (ΠΑΝΙΔΑ)που ζουν στη περιοχή αυτή. Η καθημερινότητά μας βασίζεται στην ποικιλομορφία της Φύσης για να έχουμε τα απαραίτητα αγαθά της ζωής.
Ωστόσο, η πλούσια αυτή Βιοποικιλότηταελαττώνεταιπαγκοσμίως, με γρήγορους ρυθμούς,λόγω των πολλαπλώνκαι βλαβερών για το περιβάλλον,ανθρώπινων κυρίως δραστηριοτήτωνπου έχουν οδηγήσειστην αποκαλούμενη Κλιματική Αλλαγή.
Εδώ έρχεται η σοφή ΜΕΛΙΣΣΑ, με το ρόλο του βασικού Επικονιαστή, και συμβάλλει ουσιαστικά στη Διατήρησή της Βιοποικιλότηταςκαθιστώντας επιβεβλημένη την ανάπτυξη της Μελισσοκομίαςως σημαντική δραστηριότητα του Πρωτογενούς Τομέα της Οικονομίας του τόπου.
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ.
Αρχίζοντας, επισημαίνουμε ότι ημέχρι τώρα καταγεγραμμένηΠαγκόσμια Βιοποικιλότητα(όλοι οι φυτικοί και ζωικοί οργανισμοί) είναι περίπου 2 εκ. είδη (species).Τα είδη αυτά έχουν καταγραφεί με βάση ένα Ιεραρχικό Σύστημα Ταξινόμησης, που εισήγαγε ο Linnaeus(1707-1778) Σουηδός βοτανολόγος.Το σύστημα αυτό ονομάζεται Διεθνές Διωνυμικό Σύστημα Ονοματοδοσίας των Ειδών. Σύμφωνα με αυτό τα ονόματα φυτών και ζώων σχηματίζονται από το συνδυασμό δύο όρων: το όνομα του Γένους (Genum) και το όνομα του είδους.
Παραδείγματα: το έλατο, που κυριαρχεί στα Βαρδούσια, έχει τη διεθνή επιστημονική ονομασία Abiescephalonica (από τον Άγγλο Βοτανολόγο J.W. Loudon, το 1838).
Η κατσίκα, αίγα (Capraaegagrus) κλπ.
Η Ελληνική Βιοποικιλότητα.
Η Ελλάδα, αναλογικά με την έκτασή της, θεωρείται η χώρα με την πλουσιότερη Χλωρίδα στη λεκάνη της Μεσογείου. Έχει περίπου 6.500 είδη (βότανα, φυτά, αγριολούλουδα, δέντρακλπ.). Εξ’ αυτών, περίπου 1270 είναι Ενδημικά, δηλ. φύονται μόνο στον Ελληνικό χώρο.
Βιοποικιλότητα Βαρδουσίων.
Τα Βαρδούσια έχουν εκτεταμένα αλπικά οροπέδια καιμία από τις πιο πλούσιες Βιοποικιλότητες, από πλευράς Χλωρίδας, της Ελλάδας. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ορεινό συγκρότημα της Στερεάς Ελλάδας.Παλιότερα το βουνό ονομαζόταν Κόρακας. Ο αρχαίος γεωγράφος και ιστορικός Στράβων το ονόμασε «Μέγιστον όρος» εξαιτίας της εντυπωσιακής παρουσίας του.Τα πετρώματα των Βαρδουσίων είναι κυρίως ασβεστολιθικά. Πρόκειται για ορεινό όγκο που χαρακτηρίζεται από έντονο ανάγλυφο. Η μορφολογία του βουνού είναι ιδανική για την ανάπτυξη μεγάλου πλούτου από σπάνια φυτά. Τα Βαρδούσια έχουν επισκεφθεί και επισκέπτονται πολλοί βοτανολόγοι,Έλληνες και ξένοι, αλλά και ερασιτέχνες μελετητές,λάτρεις της Χλωρίδαςτης χώρας μας.
Θυμάμαι το φθινόπωρο του 1993, σε μια οικογενειακή εκδρομή στο χωριό, είχα συναντήσει στην πλατεία του χωριού μας, δυο καθηγητές από Πανεπιστήμιο της Ελβετίας, εξερευνητές νέων ειδών της Χλωρίδας των Βαρδουσίων.
Η Χλωρίδα των Βαρδουσίων περιλαμβάνει περίπου 1200 Είδη.
Στα Βαρδούσια έχουν καταγραφεί110(ποσοστό ενδημισμού 9%) από τα ενδημικά της Ελλάδας,δηλ. τα περισσότερα από τα υπόλοιπα βουνά της Στερεάς Ελλάδας.
Η πραγματική ΑΛΠΙΚΗ χλωριδική πανδαισία βρίσκεται στα αλπικά λιβάδια των Βαρδουσίων που αναπτύσσονται σε ύψος από περίπου 1.700 έως και πλέον των 2.000 μέτρων, με 4 μοναδικά ενδημικά είδη που φύονται ΜΟΝΟ στα Βαρδούσια, κυρίως στις κορυφές (Αλπικά Αγριολούλουδα). Τα 4 αυτά είδη ανήκουν στα Γένη:Achillea, Alyssum, Campanula, Cephalaria (σύμφωνα με το διεθνές Διωνυμικό Σύστημα καταγραφής των φυτών που ανέφερα παραπάνω).
Άλλα σπάνια είδη είναικρινάκια, καμπανούλες, ασπερούλες, βιόλες, ορχιδέες, κρόκος, θυμάρι, αγριογαρύφαλλο, ανεμώνη, γεράνια κλπ
Στα Βαρδούσια υπάρχουνεπίσης:καρυδιές, καστανιές,πλατάνια, αγριοπλάτανοι, βελανιδιές, κέδρος, αγριοκαστανιές,μηλιές, κερασιές,αγριοκερασιές, βυσσινιές, δαμασκηνιές, κορομηλιές,αγριοκορομηλιές, κυδωνιές, συκιές, αχλαδιές, αγριαχλαδιές (γκορτσιές), κρανιές, φουντουκιές, σφεντάμια,πουρνάρι, κουτσουπιές,ιτιές, λεύκες, αλλά και ρίγανη, τσάϊ, χαμομήλι, βατομουριές, αγριοφράουλες, φραγκοστάφυλο, μύρτιλο, φροξυλιές, γαλατσίδες, τρικοκκιά ή τσαπουρνιά (τσάπουρνα), κληματαριές με άσπρα και κόκκινα σταφύλια, γκουρπένια,αγριοτριανταφυλλιές, φτέρη, κισσός,άγριο χόρτο του βουνού ή αγριοράδικο (πικραλίδα, ταραξάκο),διάφορα είδη του βοτάνουΦλόμος ή Βερμπάσκο,ίσκα, λάπαθοκαιπολλά αρωματικά βότανα και είδη ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ.
Παλαιότερα καλλιεργούσαν στάρι, κριθάρι, φακή, βρόμη, τριφύλλι, κ.α. Σήμερα καλλιεργούν φασόλια, πατάτες, κολοκύθια, καλαμπόκια…
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ
Στο παρόν αναφέρομαι στις πρόσφατες εξελίξεις στο σημαντικό θέμα της Βιολογικής Ποικιλότητας (Βιοποικιλότητας) υπό το πρίσμα των πολλαπλών, ξαφνικών, έντονων, πρωτόγνωρων επιδράσεων της αποκαλούμενης πλέον Κλιματικής Αλλαγής.
Η σημασία της Bιοποικιλότητας των Eιδών είναι προφανής για την οικολογική ισορροπία, σταθερότητα και λειτουργία των αναδραστικών, ζωτικών μηχανισμών ενός οικοσυστήματος. Η εξαφάνιση ενός είδους μπορεί να έχει συνέπειες που δεν μπορούν να προβλεφθούν.Η Βιοποικιλότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως Εθνικό Κεφάλαιο, για να βρουν τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας τουλάχιστον την ίδια Βιοποικιλότητα με την οποία ζήσαμε εμείς.
Η Διεθνής Κοινότητα έχει διαπιστώσει ότι η Βιοποικιλότητα ελαττώνεται αλματωδώς. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να μειώνονται ή και να εκλείπουν διάφορα είδη ζωντανών οργανισμώνπου συμβιούν στον πλανήτη. Αν συνεχιστεί ο ρυθμός απώλειας των ειδών, αυτό θα επιφέρει ανυπολόγιστες συνέπειες στη ζωή του Ανθρώπου λόγω και της αλλαγής του κλίματος διαφόρων περιοχών της Γης. Ηελάττωση της Βιοποικιλότητας κλιμακώνεται πλέον στην αποκαλούμενη Κρίση Βιοποικιλότητας, σε συνδυασμό δε και με την σπατάλη των Φυσικών Πόρων, που σημειώνεται παγκοσμίως, λόγω της μη Ήπιας ή μηΒιώσιμης οικονομικής ¨ανάπτυξης¨ και του άναρχου Διεθνούς Εμπορίου, ίσως επιδεινώσουν έτσι περαιτέρω την ήδη παρατηρούμενη (και στον τόπο μας πλέον) έντονη Κλιματική Αλλαγή.(Σημειωτέον ότι καίνε τα τεράστια δάση (παγκόσμιους ¨πνεύμονες¨) του Αμαζονίου και της Κένυας.)
Εστιάζουμε εδώ στην Ανθρωπογενή Κλιματική Αλλαγή,δηλ. στις επιδράσεις των Ανθρώπινων επιβλαβών Δραστηριοτήτων στο Κλίμα.Με υπαιτιότητα του ανθρώπου τα τελευταία 60 χρόνιαπαρατηρούμε στην ατμόσφαιρα αύξησητου Διοξειδίουτου Άνθρακα (CO2), καθόσον, εκτός των άλλων, ανακαλύψαμε (τέλος 19ου αι.) και την (κατά τα άλλα χρησιμότατη)ρυπογόνο μηχανήεσωτερικήςκαύσεως και έτσιαυξήσαμε σημαντικά το Διοξείδιο τουΆνθρακα, που είναι αιτία του φαινομένου του Θερμοκηπίου, της Κλιματικής Αλλαγής και της αύξησης των έκτακτωνκαιρικώνφαινομένων.
Οι ενεργειακές μας απαιτήσεις αυξάνονται συνεχώς.Βλέπουμε διεθνώς τις τεράστιες ρυπογόνες καπνοδόχους των ενεργοβόρων εργοστασίων παραγωγής. Αλλά και σε ατομικό επίπεδο πχγια 1500 kwh, που είναι μια μέση τετραμηνιαία κατανάλωση ενός μικρομεσαίου νοικοκυριού, η επιβάρυνση του περιβάλλοντος είναι περίπου 1 τόνο CO2!! (πηγή ΔΕΗ, ΔΑΠΕΕΠ 25.10.2019).
Η επιπτώσεις αυτών των ανθρώπινων δραστηριοτήτων είναι πολλαπλές, στη γεωργία, στη διατροφή μας και στη Βιοποικιλότητα. Η μέλισσα αποτελεί βασικό εκπρόσωπο της Πανίδας, χρησιμότατο για τον Άνθρωπο. Ο ρόλος της μέλισσας είναι αυτός του βασικού επικονιαστή για την γονιμοποίηση (περίπου 70%) των φυτώνκαι της εν γένειΧλωρίδας μιας περιοχής.
Σημειώνεταιπαγκοσμίως πτώση του πληθυσμού των εντόμων και ιδιαίτερα των μελισσών, λόγω της έντονης και εκτεταμένης ανθρωπογενούς παρέμβασης (Φυτοφάρμακα, Ζιζανιοκτόνα, Χημικά Λιπάσματα κ.α.).
Έτσι φθάσαμε στην κατάσταση η Παγκόσμια Βιοποικιλότητα να είναι έρμαιο στη ΔΙΝΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ. Οπότε έχουμε την έντονη αντίδραση της σοφής Φύσης στις, πέραν του Μέτρου, Ανθρώπινες Δραστηριότητες.Στις 14.2.2020 τον κίνδυνο υποβάθμισης του πολύπλοκου ανάγλυφου που χαρακτηρίζει την Ελλάδα, επισήμανε γνωστόςκαθηγητής και ακαδημαϊκός, μιλώντας για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και στην Ελλάδα σε εκδήλωση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ – ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Μελισσοκομία αποτελεί μέσο Διατήρησης της πολύτιμης Βιοποικιλότητας των Βαρδουσίων, και μαζί με τηνΚτηνοτροφία Αιγοπροβάτων συνιστούν παράγοντες Οικονομικής Ανάπτυξης της Περιοχής και αποτελεσματικές Δράσεις για την ανανέωση της Αειφορίας (Βιωσιμότητας) της Φύσης ΚΑΙ σημαντική συμβολή στηδιατροφική αυτάρκεια.
Είναι πλέον ανάγκη αλλά και κοινός τόπος (κυρίως με την πανδημία του κορωνοϊού) να συνειδητοποιήσουμε ότιη έννοια της Ανάπτυξης δεν είναι μόνο λιμάνια, γέφυρες, σήραγγες, τραίνα, εφοδιαστική αλυσίδα, αγωγοί ενέργειας κλπ. Η Ανάπτυξη και οι Υποδομές περιλαμβάνουν επίσης και θέματα υψηλήςπροτεραιότητας όπως την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγήςμε ελάττωση της Περιβαλλοντικής μόλυνσης (μείωση στο αποκαλούμενο Περιβαλλοντικό αποτύπωμα ή Ενεργειακό ίχνος με Ενέργεια πχ από Ήλιο, Αέρα, Υδρογόνο), με Βιώσιμη Ανάπτυξη, διατήρηση της Βιοποικιλότητας, υποδομές Υγείας,Ειδικές Τεχνολογίες Αιχμής (Τεχνητή Νοημοσύνη…), εγχώριες επενδύσεις για Εθνική και Τοπική Αυτάρκεια σε επιλεγμένους στρατηγικούς τομείς…
Χαράλαμπος Π. Μελέτης
