[vc_row][vc_column][vc_custom_heading text=”ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΟΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ – ΦΩΚΙΔΟΣ” google_fonts=”font_family:Alegreya%20Sans%3A100%2C100italic%2C300%2C300italic%2Cregular%2Citalic%2C500%2C500italic%2C700%2C700italic%2C800%2C800italic%2C900%2C900italic|font_style:800%20bold%20regular%3A800%3Anormal”][vc_column_text woodmart_inline=”no” text_larger=”no”]«Από τα χειμαδιά στα Βαρδούσια»
(ΑΡΘΡΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΔΙΑΚΟΣ», Φ. 153 – ΙΟΥΝΙΟΣ 2020)
«Όσα βουνά κι αν ανεβείτε,
απ’ τις κορφές τους θ’ αγναντεύετε άλλες κορφές,
ψηλότερες, μιαν άλλη πλάση ξελογιάστρα.
Και στην κορφή σαν φτάσετε την κατάψηλη,
πάλι θα καταλάβετε πως βρίσκεστε, σαν πρώτα,
κάτω απ’ όλα τα’ άστρα.»
Κωστής Παλαμάς
«Ο δωδεκάλογος του γύφτου»
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή, οι κτηνοτρόφοι του χωριού μας μετακινούνται από τους χειμερινούς βοσκότοπους (χειμαδιά), της Αττικής και Βοιωτίας, στους θερινούς στα ξακουστά ‘’Μουσουνιτσιώτικα λιβάδια’’ των Βαρδουσίων, για περίπου 5 – 6 μήνες.
Η κτηνοτροφία είναι το σημείο αναφοράς για το χωριό μας και οι 12 κτηνοτρόφοι μας συνεχίζουν αδιάκοπα μια παράδοση που αντέχει στο χρόνο για τέσσερις και πλέον γενιές! Οι 10 στρούγκες με τα απέραντα λιβάδια, τα άφθονα νερά και τα 4.000 γιδοπρόβατα δίνουν ζωή και προσθέτουν μοναδικές εικόνες στο υπέροχο αλπικό σκηνικό της οροσειράς των Βαρδουσίων .
Οι μετακινήσεις παλαιότερα γίνονταν κατά το τέλος Οκτωβρίου (Αγίου Δημητρίου) προς τα χειμαδιά και προς το τέλος Απριλίου (Αγίου Γεωργίου), από τα χειμαδιά προς τα θερινά λιβάδια.
Η διαδικασία της ‘’ανοιξιάτικης μετακίνησης’’ αλλά και αντίστροφα, έχει σαφώς εξελιχθεί στην πορεία των ετών. Τα παλαιά χρόνια, απαιτούνταν περίπου 20 ημέρες για το ταξίδι που γινόταν με τα πόδια και σε παρέες δύο ή τρία κοπάδια μαζί.
Αργότερα, μεταπολεμικά η διαδρομή γινόταν αυθημερόν με το τρένο, φορτώνοντας τα κοπάδια σε βαγόνια εμπορικής αμαξοστοιχίας, από την Αττική (Σταθμός Λαρίσης, Αχαρνές, ‘’Μπογιάτι’’) και ‘’ξεφόρτωμα’’ στο σιδηροδρομικό σταθμό του Μπράλου. Από το σταθμό μέχρι το χωριό μας μεσολαβούσαν 3-4 ημέρες, καθότι στήνονταν πρόχειρα κονάκια – στρούγκες στο ‘’Πουρναράκι’’, ‘’Σφοντύλια’’, Αγία Τριάδα ή ‘’Ντρεμισιώτικα αμπέλια’’, Στρώμη.
Και φτάνουμε στην εποχή μας, όπου πλέον από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, η μετακίνηση γίνεται με ειδικά φορτηγά μεταφοράς ζώντων ζώων, με συνέπεια σήμερα η διαδρομή από την Αττική έως το χωριό μας να απαιτεί μόλις 5 περίπου ώρες, ανάλογα με τον τόπο χειμερινής διαμονής των κτηνοτρόφων μας (Μεσόγεια, Δυτική Αττική κ.ά).
Η διαδικασία της μετακίνησης παραμένει, ωστόσο, δύσκολη για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, καθόσον γίνεται δύο φορές κατ’ έτος, απαιτεί υψηλό κόστος, επιπρόσθετο κόπο και άγχος, συνεχή παρουσία κοντά στο κοπάδι για προστασία από άγρια ζώα. Παράλληλα, όμως, αποτελεί και ευχάριστη διαδικασία για τους ίδιους. Οι νεότεροι αλλά ιδιαίτερα οι παλαιότεροι κτηνοτρόφοι μας, δεν μπορούν να διανοηθούν ότι έστω και με αυτά τα δεδομένα, δεν θα ανέβουν το Μάη στο χωριό και τα λιβάδια μας. Είναι χαρακτηριστικό όπως λένε οι ίδιοι ότι μόλις αρχίζουν οι θερμοκρασίες να ανεβαίνουν στην Αττική, ‘’πρώτα θέλει το κοπάδι να φύγει και μετά ο κόσμος…’’
Οι κτηνοτρόφοι του χωριού μας δικαιούνται, λοιπόν, την απεριόριστη εκτίμηση και το σεβασμό όλων μας αλλά και την έμπρακτη στήριξη από τους Φορείς της επίσημης πολιτείας, για το λόγο ότι αποτελούν τη ζωντανή παράδοση του τόπου μας και επιμένουν να ασχολούνται με ένα από τα πιο δύσκολα και απαιτητικά επαγγέλματα. Ας μην λησμονούμε, επίσης, ότι η κτηνοτροφία παραμένει από τους ελάχιστους πλέον σημαντικούς τομείς ‘’πρωτογενούς παραγωγής’’ στη χώρα μας.
Η Αδελφότητα Αθανασίου Διάκου, στο μέρος που της αναλογεί, θα αναλάβει στο άμεσο μέλλον πρωτοβουλία για υλοποίηση δράσεων σε συνεργασία κυρίως με την Κοινότητά μας αλλά και με λοιπούς αρμόδιους Φορείς. Κύριος στόχος είναι η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και παράδοσης του χωριού μας με αφορμή και την πρόσφατη εγγραφή της ‘’Mετακινούμενης Κτηνοτροφίας’’ στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας όπως προαναφέρθηκε.
Σας ευχαριστούμε ειλικρινά για ότι κάνετε για εμάς, τις οικογένειές σας, το χωριό μας αλλά και εν γένει τον τόπο μας!!
Καλό καλοκαίρι σε εσάς και τα κοπάδια σας!![/vc_column_text][vc_gallery type=”image_grid” images=”8440,8441,8442,8443,8444,8445,8446,8447,8448,8449,8450,8451″][vc_separator][vc_custom_heading text=”Η Μετακινούμενη Κτηνοτροφία στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO” google_fonts=”font_family:Alegreya%20Sans%3A100%2C100italic%2C300%2C300italic%2Cregular%2Citalic%2C500%2C500italic%2C700%2C700italic%2C800%2C800italic%2C900%2C900italic|font_style:800%20bold%20regular%3A800%3Anormal”][vc_column_text woodmart_inline=”no” text_larger=”no”]Την εγγραφή της Mετακινούμενης Κτηνοτροφίας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας στην 14η ετήσια συνεδρίαση της ενέκρινε η Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) στη Μπογκοτά της ΚΟΛΟΜΒΙΑΣ.
Η Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς αποτελεί διεθνή συνθήκη που υιοθετήθηκε από την UNESCO το 2003 και κυρώθηκε από την Ελλάδα το 2006. Προέκυψε ως ώριμος καρπός του διεθνούς προβληματισμού σχετικά με την έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς, με ιδιαίτερη έμφαση στις πολιτισμικές πρακτικές που συγκροτούν τη ζωντανή παράδοση και οι οποίες δεν αφήνουν πάντοτε απτό, υλικό ίχνος (π.χ. μουσική, χορός, γνώσεις και πρακτικές κ.ά.).
Η Σύμβαση, αναγνωρίζοντας ότι η άυλη πολιτιστική κληρονομιά συχνά υπερβαίνει τα σύνορα μιας χώρας, δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέρη της να υποβάλουν, εκτός από εθνικούς, και διεθνικούς φακέλους προκειμένου να εγγράψουν στους Διεθνείς Καταλόγους στοιχεία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που ασκείται στο έδαφός τους. Ο φάκελος Μετακινούμενη Κτηνοτροφία- Η εποχιακή μετακίνηση των κοπαδιών πάνω στις παραδοσιακές διαδρομές τους, στη Μεσόγειο και στις Άλπεις προετοιμάστηκε και κατατέθηκε από κοινού με την Αυστρία και την Ιταλία.
- Μετακινούμενη Κτηνοτροφία – Η εποχιακή μετακίνηση των κοπαδιών πάνω στις παραδοσιακές διαδρομές τους, στη Μεσόγειο και στις Άλπεις, Αυστρία, Ελλάδα, Ιταλία
Ο όρος «μετακινούμενη κτηνοτροφία» δηλώνει την ετήσια μετακίνηση κοπαδιών μεταξύ θερινών και χειμερινών βοσκοτόπων, ανεξάρτητα από το μέσο και την απόσταση που διανύουν. Η πρακτική της μετακίνησης βρίσκεται στον πυρήνα της πολιτισμικής και κοινωνικής συγκρότησης των ορεινών κτηνοτροφικών κοινοτήτων, ενώ έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση του τοπίου των περιοχών που αναπτύχθηκε ιστορικά. Οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι είναι φορείς γνώσεων και πρακτικών, που σχετίζονται αφενός με τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων φυσικών πόρων (λιβάδια, υδάτινες πηγές κ.ά.) και των κλιματικών δεδομένων, και αφετέρου με την παραγωγή ποιοτικών αγροδιατροφικών προϊόντων. Η εγγραφή της Μετακινούμενης Κτηνοτροφίας καλύπτει ένα συνολικό πολιτισμικό φαινόμενο που, παρά τις επιμέρους ειδικές εκφράσεις του στις κοινότητες των τριών χωρών που υπέβαλαν τον φάκελο, αναδεικνύει την αξία της εμπειρικής γνώσης για τον τόπο και το περιβάλλον, αλλά και για τη βιώσιμη αξιοποίηση των φυσικών πόρων.
Εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2017.
Περισσότερες πληροφορίες για το στοιχείο είναι διαθέσιμες εδώ.
- Η Ελλάδα στη Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003)
Μιλώντας με αριθμούς, η Μετακινούμενη Κτηνοτροφία και η Βυζαντινή Μουσική ή Ψαλτική Τέχνη είναι τα δύο τελευταία, από τα συνολικά οκτώ στοιχεία άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που έχει εγγράψει η Ελλάδα στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO, 2003).
Τα 8 εγγεγραμμένα στοιχεία ΑΠΚ της Ελλάδας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO, 2003) είναι τα εξής:
- Μεσογειακή Διατροφή, 2013, από κοινού με Ιταλία, Ισπανία, Μαρόκο, Πορτογαλία, Κύπρος, Κροατία
2. Η Τεχνογνωσία της Παραδοσιακής Μαστιχοκαλλιέργειας στη Χίο, 2014
3. Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία, 2015
4. Το εθιμικό δρώμενο των Μωμόερων σε οκτώ χωριά της Κοζάνης, 2016 - Το Ρεμπέτικο, 2017
- Η Τέχνη της Ξερολιθιάς, 2018, από κοινού με Γαλλία, Ελβετία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Σλοβενία
- Η Μετακινούμενη Κτηνοτροφία, 2019, από κοινού με Αυστρία, Ιταλία
- Βυζαντινή Μουσική ή Ψαλτική Τέχνη, 2019, από κοινού με την Κύπρο
ΠΗΓΗ: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (https://www.culture.gov.gr)[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]