[vc_row][vc_column][vc_custom_heading text=”ΤΑ ΜΟΥΣΟΥΝΙΤΣΙΩΤΙΚΑ ΛΙΒΑΔΙΑ” google_fonts=”font_family:Alegreya%20Sans%3A100%2C100italic%2C300%2C300italic%2Cregular%2Citalic%2C500%2C500italic%2C700%2C700italic%2C800%2C800italic%2C900%2C900italic|font_style:800%20bold%20regular%3A800%3Anormal”][vc_column_text woodmart_inline=”no” text_larger=”no”](το παρόν κείμενο εμπεριέχει στο μεγαλύτερο μέρος απόσπασμα από το βιβλίο του Αθανασίου ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ «Η Κοινότητα Αθανασίου Διάκου –
Έκδοση «Αδελφότητας Αθανασίου Διάκου, ΑΘΗΝΑ 1998)
Από τα παλιά χρόνια βασικός παραγωγικός κλάδος του χωριού ήταν και είναι μέχρι σήμερα η κτηνοτροφία. Ο Ν. Ξ. Σταματόπουλος γράφει στο βιβλίο του[1] ότι το 1900 το χωριό είχε 400 σπίτια, πάνω από 2.500 κατοίκους, 17.000 – 20.000 γιδοπρόβατα, 200 ζευγάρια βόδια και περί τα 500 άλογα. Στα ‘’Μουσουνιτσιώτικα λιβάδια’’ υπάρχουν δέκα (10) στρούγκες στις τοποθεσίες:
Προφήτης Ηλίας, Κόκκινο Λιθάρι, Σταυρός, Άνω Ραϊλή – Κάτω Ραϊλή (Ραϊλή), Πάδη, Σαφάκαινας, Άνω Γκιωνάκη, Κάτω Γκιωνάκη & Σινάνι και Σκασμένη.
Τα λιβάδια καλύπτουν συνολική έκταση 14550 στρεμμάτων[2] και εξασφαλίζουν άνετη βοσκή στα πρόβατα από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο. Κάθε στρούγκα βρίσκεται κοντά σε πηγή νερού και αποτελείται από την «καλύβα», το μαντρί, το ξωμάντρι, το γρέκι, την ποτίστρα και το στάλο. Εκτός από τους φυσικούς ‘’στάλους’’ υπάρχουν και τρία υπόστεγα που χρησιμοποιούνται ως ‘’στάλοι’. Στη Σκασμένη χωρητικότητας 250 ζώων, στο Σταυρό 350 ζώων και στην Πάδη 300 ζώων.
Τα ανωτέρω στέγαστρα (υπόστεγα) κατασκευάσθηκαν μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων χρηματοδότησης κατά το διάστημα 1993- 1995, όπως και τα νέα καταλύματα των κτηνοτρόφων. Έκτοτε τα ήδη υπάρχοντα επεκτάθηκαν για να καλύπτουν το καθένα ξεχωριστά ολόκληρο το κοπάδι (400 – 500 πρόβατα), με το κόστος κατασκευής να βαρύνει αποκλειστικά τον κάθε κτηνοτρόφο. Επίσης με έξοδα εξολοκλήρου των κτηνοτρόφων, έχουν κατασκευασθεί νέα υπόστεγα σχεδόν σε όλες τις υπόλοιπες στρούγκες που δε διέθεταν.
Διάρκεια πεζοπορίας από το χωριό μας μέχρι τη ‘’Σκασμένη’’ δυόμιση ώρες. Σήμερα το αυτοκίνητο καλύπτει τα 16 χιλιόμετρα χωματόδρομου σε μισή ώρα περίπου. Η αριθμητική δύναμη των αιγοπροβάτων του χωριού μειώνεται συνεχώς από το 1900 μέχρι σήμερα. Από τα 20.000 κεφάλια που υπήρχαν το 1900 έμειναν σήμερα με 4000 γιδοπρόβατα περίπου, 14 κτηνοτρόφοι σε 10 ‘’στρούγκες’’[3].
Η κτηνοτροφία διεξάγεται σήμερα με ασύγκριτα ευνοϊκότερες συνθήκες από το παρελθόν, όπως βελτιωμένα καταλύματα κτηνοτρόφων στα λιβάδια, καλύτερη διατροφή, μεταφορά ζώων με ειδικά φορτηγά αυτοκίνητα και μικρά αγροτικά για μετάβαση στα λιβάδια και επιστροφή στο χωριό.
ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΟΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ ΦΩΚΙΔΟΣ (2021)
| Α/Α | ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ | ΛΙΒΑΔΙΑ ΒΑΡΔΟΥΣΙΩΝ | ΑΤΤΙΚΗ – ΒΟΙΩΤΙΑ (ΧΕΙΜΑΔΙΑ) |
| 1 | ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ Στέλιος | Προφήτης Ηλίας | ΑΝΑΒΥΣΣΟΣ |
| 2 | ΤΣΟΥΠΡΟΣ Κωνσταντίνος | Κόκκινο Λιθάρι | ΔΑΥΛΕΙΑ – ΒΟΙΩΤΙΑΣ |
| 3 | ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ Αθανάσιος | Σταυρός | ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΣ |
| 4 | ΑΣΗΜΑΚΗ Κούλα | Σταυρός | ΑΧΑΡΝΕΣ
(ΟΛ. ΧΩΡΙΟ) |
| 5
6 |
ΤΣΟΥΠΡΟΣ Δημήτρης
ΤΣΟΥΠΡΟΣ Αντρέας |
Ραϊλή (Άνω & Κάτω) | ΚΟΡΩΠΙ |
| 7
8 |
ΣΠΕΝΤΖΟΣ Παναγιώτης
ΣΠΕΝΤΖΟΣ Στάθης |
Πάδη | ΚΑΛΥΒΙΑ |
| 9 | ΜΕΛΕΤΗΣ Στάμος | Σαφάκαινας | ΟΙΝΟΗ |
| 10
11 |
ΑΓΑΠΗΤΟΣ Γεώργιος
ΑΓΑΠΗΤΟΣ Χρήστος |
Άνω Γκιωνάκη | ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ |
| 12 | ΣΤΑΘΙΑΣ Νικόλαος | Κάτω Γκιωνάκη – Σινάνι | ΜΑΝΔΡΑ |
| 13
14 |
ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ Ηλίας
ΠΕΛΕΚΑΝΟΥ Ειρήνη |
Σκασμένη | ΜΕΓΑΡΑ |
[1] ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΧΩΡΙΟΥ, Αθήναι 1954.
[2] Αρχεία Κοιν. Αθανασίου Διάκου
[3] Στοιχεία 2021 (ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ)[/vc_column_text][vc_gallery type=”image_grid” images=”8455,8457,8458,8459,8460,8461,8462,8463,8464,8465,8466,8467,8468,8469,8470,8471,8472,8473,8474,8475,8476,8477,8478,8479,8480,8481,8482″][vc_separator][vc_custom_heading text=”Οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι μας στα ‘’Μουσουνιτσιώτικα Λιβάδια’’ των ΒΑΡΔΟΥΣΙΩΝ” google_fonts=”font_family:Alegreya%20Sans%3A100%2C100italic%2C300%2C300italic%2Cregular%2Citalic%2C500%2C500italic%2C700%2C700italic%2C800%2C800italic%2C900%2C900italic|font_style:800%20bold%20regular%3A800%3Anormal”][vc_column_text woodmart_inline=”no” text_larger=”no”]Τα Βαρδούσια όρη δεν μετείχαν παρά ελλειπτικά στις ροές της μεγάλης ιστορίας. Μετείχαν ωστόσο σε μια άλλη ιστορία, με μεγάλες παρέες, βελάσματα, γάλα, τυροκόμους και ταπεινά μαντριά, γράφοντας έτσι μερικές από τις πιο λαμπρές σελίδες της αφανούς ιστορίας της ορεινής κτηνοτροφίας. Κάπου εκεί διακρίνονται τα «Μουσουνιτσιώτικα Λιβάδια», τα οποία φιλοξενούν ένα αξιόλογο ζωικό κεφάλαιο (4500 περίπου) αρκετά μεγάλο για την εποχή μας. Απλώνονται ανάμεσα στις κορυφές: Κόρακα (2.495 μ.), Πλάκα (2.348 μ.), Αλογόραχη (2.265 μ.), Σούφλες (2.260 μ.), Γιδοβούνι (2.087 μ.) στα δυτικά και η Μεγάλη Χούνη (2.294 μ.) και το Σινάνι (2.055 μ.) στα βόρεια. Καλύπτουν δε τη μεγαλύτερη έκταση του αλπικού τοπίου των Βαρδουσίων και για το λόγο αυτό είναι τα πιο ξακουστά λιβάδια της ευρύτερης περιοχής της Στερεάς Ελλάδας.
Κάθε χρόνο σε πρωτόγνωρες και δύσκολες οικονομικά και πρακτικά συνθήκες, οι 12 κτηνοτρόφοι του Αθανασίου Διάκου – Φωκίδος μετακινούνται από τους χειμερινούς βοσκότοπους (χειμαδιά) της Αττικής και της Βοιωτίας στα λιβάδια των Βαρδουσίων, έως τον Οκτώβρη οπότε και ακολουθούν αντίστροφα τη διαδρομή για τα χειμαδιά..
Οι δέκα (10) ‘’στρούγκες’’ που παραμένουν όρθιες αντέχοντας στο χρόνο και στη βαρυχειμωνιά εδώ και πολλές δεκαετίες, χάρη στην αγάπη και την κάλυψη του σημαντικού κόστους συντήρησης από τους ίδιους, υποδέχονται κάθε άνοιξη τους τσελιγκάδες, τα κοπάδια τους ‘’αρματωμένα’’ και βέβαια τα πιστά τσοπανόσκυλα. Για όσους δε γνωρίζουν αυτές είναι: Αϊ Λιας – Κόκκινο Λιθάρι – Σταυρός – Ραϊλή – Πάδη – Σαφάκαινας – Απάνω Γκιωνάκη – Κάτω Γκιωνάκη & Σινάνι – Σκασμένη
Η διαδικασία της μετακίνησης, όπως εξελίχθηκε με την πάροδο των ετών, πραγματοποιείται με τα φορτηγά μεταφοράς ζώντων ζώων, κυρίως των νέων πλέον συγχωριανών μας ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ Χρήστου και ΜΕΛΕΤΗ Δημητρίου και του προσφάτως αποχωρήσαντα ΤΑΓΚΑ Μιχάλη. Η διάρκεια του ταξιδιού είναι περίπου πέντε ώρες από την Αττική. Θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια διαδικασία που γεμίζει τους κτηνοτρόφους με ανάμεικτα συναισθήματα. Από τη μια ενθουσιασμό, καθώς επιτέλους οι ίδιοι και τα κοπάδια τους θα βρεθούν στα μαγευτικά λιβάδια, με τα άφθονα νερά, χλωρό χορτάρι, έναν τόπο που προσφέρει τα μέγιστα πρακτικά στην κτηνοτροφική διαδικασία αλλά και συναισθηματικά στην ψυχή των ιδίων. Από την άλλη, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι η διαδικασία της μετακίνησης παραμένει δύσκολη για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, απαιτεί επιπρόσθετο άγχος, οικονομικό κόστος και κούραση που οι κτηνοτρόφοι αισθάνονται έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία της μετακίνησης. Αρνητικός παράγοντας τα τελευταία χρόνια, η συνεχής παρουσία κοντά στο κοπάδι για προστασία από άγρια ζώα. Εν τούτοις παραμένει μια διαδικασία με έντονα συναισθήματα που δείχνουν αγάπη για τη δουλειά τους, τα ζώα (αιγοπρόβατα, τσοπανόσκυλα) και προπάντων του τόπου τους.
Η κτηνοτροφία, ένας από τους ελάχιστους τομείς πρωτογενούς παραγωγής στη χώρα μας παραμένει σήμερα ενεργός χάρη στους κόπους και την αλύγιστη κούραση των κτηνοτρόφων μας. Για το λόγο αυτό δικαιούνται τόσο από την Πολιτεία όσο και από εμάς τους συγχωριανούς τους, τον αμέριστο σεβασμό και την εκτίμηση μας. Τα «Μουσουνιτσιώτικα λιβάδια» κόντρα στις εξελίξεις και σε σχέση με αντίστοιχα ‘’πρώην’’ κτηνοτροφικά χωριά της ευρύτερης περιοχής Φωκίδας που δυστυχώς η μετακινούμενη κτηνοτροφία έχει ουσιαστικά εκλείψει, παραμένουν γεμάτα ζωή και ελπίζουμε να παραμείνουν έτσι στο πέρασμα των χρόνων.
Η «μετακινούμενη κτηνοτροφία» αποτελεί παράδοση για τον τόπο μας. Πιστεύουμε στην πρόοδο της τεχνολογίας και την εξέλιξη αλλά παράλληλα ενδιαφέρει αυτό που μας έχει παραδοθεί από το παρελθόν. Η παράδοση έρχεται από εποχές μακρινές κι όχι τόσο γνωστές ίσως για τη νέα γενιά. Συνεπώς υποχρεούμαστε να τη στηρίζουμε και να την αναδεικνύουμε.
Ευχαριστούμε από καρδιάς τους κτηνοτρόφους μας που συνεχίζουν τη μακρά κτηνοτροφική παράδοση του τόπου μας, με δυσμενείς αλήθεια για αυτούς επιπτώσεις της εφαρμοζόμενης ευρωπαϊκής και κατ’ επέκταση της εγχώριας αγροτικής πολιτικής. Η εγγραφή της ‘’μετακινούμενης κτηνοτροφίας’’ στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας από την UNESCO από το 2019, αφήνει μια ελπίδα φωτός για καλύτερο μέλλον.
Κων/νος Γ. ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]