Σε απόσταση λίγων ωρών από την Αθήνα βρίσκεται η ορεινή Φωκίδα. Ένας τόπος άγριας ομορφιάς, αλλά ταυτόχρονα ζεστός και φιλόξενος. Το πρωτόγνωρο περιβάλλον της περιοχής συνθέτουν οι οροσειρές της Οίτης, της Γκιώνας και των Βαρδουσίων. Εκεί, στους πρόποδες της Ανατολικής πλευράς των Βαρδουσίων Ορέων βρίσκεται ένα όμορφο και ιδιαίτερο χωριό, ο Αθανάσιος Διάκος, γενέτειρα του ομώνυμου ήρωα. Μέχρι το 1959 είχε το όνομα Άνω Μουσουνίτσα, και μετονομάσθηκε από την πολιτεία σε Κοινότητα Αθανασίου Διάκου, προς τιμήν του ήρωα, με το ΦΕΚ 5/Α/07-01-1959. Με το σχέδιο «Καποδίστριας» το χωριό ανήκε στον δήμο Καλλιέων και πλέον με το σχέδιο «Καλλικράτης» υπάγεται στον δήμο Δελφών της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας.
Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 1050 μ. σε ένα καταπληκτικό ορεινό τοπίο, με δάση από έλατα, καστανιές, καρυδιές και μηλιές, ενώ διασχίζεται από τον κύριο παραπόταμο του Μόρνου ποταμού. Έχει περισσότερα από 500 σπίτια, τα περισσότερα των οποίων είναι λιθόκτιστα. Σύμφωνα με την Απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του είναι 518 κάτοικοι. Όμως, τον χειμώνα που τα κοπάδια κατεβαίνουν στα χειμαδιά, στο χωριό απομένουν γύρω στα 20 άτομα. Παρόλα αυτά αποτελεί ιδανικό χειμερινό προορισμό, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα, καθώς λόγω του υψομέτρου είναι συνήθως χιονισμένο. Αν σκοπεύετε να πάτε τέτοια εποχή θα πρέπει οπωσδήποτε να ενημερωθείτε σχετικά για τον καιρό, για την πρόσβαση και για το ποια καταστήματα του χωριού μένουν ανοιχτά.
Η πλακόστρωτη πλατεία αποτελεί το επίκεντρο της ζωής του χωριού. Μπαίνοντας στην πλατεία αρχικά αντικρύζει κανείς την προτομή του ήρωα Αθανασίου Διάκου,η οποία στήθηκε εκεί το 1922. Τα αποκαλυπτήρια αυτής πραγματοποιήθηκαν ένα χρόνο αργότερα (λόγω των γεγονότων της Μικράς Ασίας) την 08 Αυγούστου 1923 (παλαιό ημερολόγιο 26/07/1923), από τον πρόεδρο της κυβέρνησης Νικόλαο Πλαστήρα στο πλαίσιο εορτασμού της εκατονταετηρίδας από την Ελληνική Επανάσταση και τον θάνατο του ήρωα. Δεξιά στην είσοδο της πλατείας στέκεται η μεγάλη λιθόκτιστη εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος η οποία ανεγέρθηκε το 1872, στο εσωτερικό της οποίας υπάρχουν εξαιρετικές αγιογραφίες και εντυπωσιακά βιτρό. Πίσω από την προτομή του ήρωα δεσπόζει το καμπαναριό με ένα εντυπωσιακό ρολόι που έχει στηθεί πάνω σε αυτό και δίπλα στη σειρά το κοινοτικό γραφείο και η «Σαντίκειος» Βιβλιοθήκη. Στο κέντρο της πλατείας στέκονται τα δύο αιωνόβια πλατάνια, άνω των 300 ετών, από το εσωτερικό των οποίων αναβλύζει τρεχούμενο νερό.
Κατεβαίνοντας από την πλατεία προς το ποτάμι, μπορεί να αντικρύσει κανείς το Μουσείο του Αθανασίου Διάκου το οποίο εγκαινιάστηκε το 2009 και κτίστηκε δίπλα ακριβώς από την οικία στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε ο ήρωας. Σε αυτό παρατίθενται αυθεντικά αντικείμενα από δωρεές και αγορές, όπως πολεμικός εξοπλισμός, λιθογραφίες, γραμματόσημα, έντυπα και αντίγραφα της πιστόλας και της φορεσιάς του Διάκου. Συνεχίζοντας στο μονοπάτι φθάνουμε στο ποτάμι, με το γεφύρι πάνω από αυτό να αποτελεί τόπο συνάντησης για κατοίκους και επισκέπτες. Τόπος πνιγμένος στα δέντρα και ιδιαίτερα στα πλατάνια, όπου μπορείτε να καθίσετε για έναν καφέ ή για φαγητό στο πέτρινο τραπέζι, δίπλα στη βρύση και να απολαύσετε την δροσιά του ποταμού και τον ήχο του τρεχούμενου νερού.
Αν επιθυμείτε να απολαύσετε την ησυχία και το ορεινό τοπίο για περισσότερο χρονικό διάστημα από μία απλή ημερήσια εκδρομή, υπάρχουν καταλύματα που μπορείτε να διαμείνετε, όπως :
– Το ξενοδοχείο «Βαρδούσια», στην είσοδο του χωριού, μέσα στα έλατα, το οποίο διαθέτει δωμάτια με υπέροχη θέα στα βουνά, καθώς και εξωτερική πισίνα για τους καλοκαιρινούς μήνες (τηλ. 22650-63148) .
– Ο παραδοσιακός πετρόχτιστος ξενώνας «Το Μετερίζι» πίσω από την πλατεία του χωριού, με απίθανο άνοιγμα σε μια δασωμένη πλαγιά. (τηλ. 22650-63201).
– Ο παραδοσιακός ξενώνας «Ραβάνης», πίσω από την πλατεία του χωριού (τηλ.22650-63214).
Φαγητό θα απολαύσετε στα υπάρχοντα μαγαζιά του χωριού τα οποία σερβίρουν υπέροχα εδέσματα υψηλής ποιότητας. Αυτά λειτουργούν ως καφενεία, ουζερί και ταβέρνες.
– Η ταβέρνα «Ραβάνης» που σερβίρει παραδοσιακό παγωτό Ραβάνης το καλοκαίρι ή γιαούρτι και τοπικά γλυκά του κουταλιού. Συνεχίζοντας με την ίδια ποιότητα, όπως παλιά, μπορείτε να απολαύσετε τα εκπληκτικά παΙδάκια, το κοκορέτσι, το αρνί σούβλας, την προβατίνα, τα μπιφτέκια με δική τους συνταγή, χειροποίητες τηγανιτές πατάτες και φρέσκο ζυμωτό ψωμί.
.- Η ταβέρνα «Το Μετερίζι» της οικογένειας Μαστροκωστοπούλου, η οποία σας προσφέρει γευστικούς ντόπιους μεζέδες, ξεκινώντας από κλασσικά πιάτα μέχρι και τις σπεσιαλιτέ τους, όπως ντόπιο κυνήγι και χωριάτικες πίτες. Τα κρεατικά είναι ψημένα στα κάρβουνα, στη σούβλα ή στο φούρνο όπου μπορείτε να απολαύσετε αρνί σούβλας, γίδα βραστή, προβατίνα και συκωταριά κρασάτη.
– Το καφέ-ταβέρνα «Ο Σωτήρης» της οικογένειας Παντέλη, που είναι ιδανικό τόσο για καφέ και γλυκό ή ουζάκι με ορεκτικά, όσο και για μεσημεριανό ή βραδυνό τραπέζι με ψητά της ώρας. Προσφέρει επίσης χειροποίητες σπανακόπιτες, κολοκυθόπιτες και τυρόπιτες, που βασίζονται σε οικογενειακές συνταγές.(έκλεισε το έτος 2024)
Ο Αθανάσιος Διάκος είναι ιδανικό μέρος για πεζοπορία ή ορειβασία. Από τα όρια του οικισμού περνάει το ευρωπαϊκό μονοπάτι μεγάλων διαδρομών Ε4. Για τους έμπειρους ορειβάτες ή πεζοπόρους, αποτελεί σημείο εκκίνησης για τις διαδρομές που φτάνουν μέχρι την κορυφή των Βαρδουσίων, τον Κόρακα (2.495 μέτρα) ή στα δύο ορειβατικά καταφύγια της περιοχής που βρίσκονται στη θέση Πιτιμάλικο. Το πρώτο σε υψόμετρο 1.900 μέτρων, ανήκει στην Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας- Αναρρίχησης (ΕΟΟΑ) και το δεύτερο σε υψόμετρο 2.014 μέτρα στον Πεζοπορικό Όμιλο Αθηνών (ΠΟΑ). Οι λιγότερο έμπειροι μπορούν να φτάσουν εύκολα ως το διάσελο Σταυρός, απολαμβάνοντας τη θέα στους ορεινούς όγκους και στα Μουσουνιτσιώτικα λιβάδια.
Στο χωριό υπάρχουν επίσης αρκετές τοποθεσίες όπου μπορείτε να απολάυσετε τον καφέ σας ή το φαγητό σας. Αυτές είναι του Βλαχοθανάση, της Αγίας Παρασευής μετά τη διαμόρφωση του εξωτερικού της χώρου από την Αδελφότητα και του ποταμού όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Τέλος μία υπέροχη επιλογή είναι ένας περίπατος μέχρι τον καταρράκτη.
